Το 1993 -πριν το email γίνει η τυπική μορφή επαγγελματικής επικοινωνίας- τα φαξ στο Μέμφις του Τενεσί άρχισαν να τυπώνουν περίεργα έγγραφα. Αντί για τις πληροφορίες που περίμεναν οι υπάλληλοι ενός γραφείου, το κείμενο προειδοποιούσε για "αιματηρές τελετές μύησης" και συμμορίες σκότωναν τυχαίους πολίτες. Τα φαξ φαίνονταν να προέρχονται από επίσημες πηγές που συνδέονταν με την αστυνομία και, παρόλο που η ακριβής προέλευση δεν αποσαφηνίστηκε ποτέ, αυτό δεν είχε καμία σημασία. Το μήνυμα ήταν αρκετό για να τραβήξει την προσοχή του κόσμου.
Τρομαγμένοι πολίτες κατέκλυσαν το τηλεφωνικό κέντρο της τοπικής αστυνομίας. Οι αξιωματικοί μπερδεύτηκαν με τις περιγραφές των "σβησμένων φώτων", μια υποτιθέμενη ιεροτελεστία κατά την οποία, νέα μέλη συμμοριών οδηγούσαν με σβησμένα φώτα, περιμένοντας τους οδηγούς να αναβοσβήσουν τα δικά τους φώτα από για ευγένεια και να καταλήξουν, άθελά τους, θύματα. Παρά την προειδοποίηση, οι αρχές δεν ήξεραν τίποτα για το τελετουργικό.
Το περιεχόμενο των μηνυμάτων αποδείχθηκε ασήμαντο καθώς δεν υπήρχαν στοιχεία για τέτοια δραστηριότητα στο Μέμφις, ή οπουδήποτε αλλού στις ΗΠΑ, αλλά η μέθοδος παράδοσής τους ήταν σημαντική. Ο hoax με τα φώτα ήταν ένα κλασικό παράδειγμα "faxlore", ενός φαινομένου που σηματοδότησε τη μετάβαση από τους αστικούς θρύλους που διαδίδονται προφορικά στην τρέχουσα εποχή των ανεπιθύμητων μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και των "copypasta" (μπλοκ κειμένου που αντιγράφεται και επικολλάται στο Διαδίκτυο από άτομα μέσω διαδικτυακών φόρουμ και ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης).
Το περιεχόμενο των μηνυμάτων αποδείχθηκε ασήμαντο καθώς δεν υπήρχαν στοιχεία για τέτοια δραστηριότητα στο Μέμφις, ή οπουδήποτε αλλού στις ΗΠΑ, αλλά η μέθοδος παράδοσής τους ήταν σημαντική. Ο hoax με τα φώτα ήταν ένα κλασικό παράδειγμα "faxlore", ενός φαινομένου που σηματοδότησε τη μετάβαση από τους αστικούς θρύλους που διαδίδονται προφορικά στην τρέχουσα εποχή των ανεπιθύμητων μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και των "copypasta" (μπλοκ κειμένου που αντιγράφεται και επικολλάται στο Διαδίκτυο από άτομα μέσω διαδικτυακών φόρουμ και ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης).
Μήνυμα σε bot
Οι άνθρωποι, από τον καιρό που μπόρεσαν να στείλουν ηλεκτρονικά κείμενα, χρησιμοποιούν την τεχνολογία για να διαδώσουν παραπληροφόρηση. Μια τέτοια δραστηριότητα μπορεί να εντοπιστεί σε μηχανές τηλετύπου που χρησιμοποιήθηκαν στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν τη δεκαετία του 1960 η Xerox παρουσίασε την πρώτη σύγχρονη συσκευή φαξ, η μετάδοση λέξεων και εικόνων σε μεγάλες αποστάσεις μέσα σε λίγα λεπτά έγινε πιο εύκολη από ποτέ. Για να "ταχυδρομήσει" κάποιος ένα μήνυμα στην άλλη άκρη της χώρας, το μόνο που έπρεπε να κάνει ήταν να σαρώσει το έγγραφο και να εισάγει τον αριθμό τηλεφώνου του παραλήπτη. Οποιοδήποτε κτίριο με τυπική τηλεφωνική γραμμή μπορούσε να υποστηρίξει την εν λόγω συσκευή.
Το φαξ έφερε επανάσταση στις επικοινωνίες μεταξύ των γραφείων και οι εργαζόμενοι βρήκαν γρήγορα δημιουργικές χρήσεις. Οι πρώτες περιπτώσεις "faxlore" (αρχικά, το 1974, ο Άγγλος καθηγητής Michael J. Preston τα περιέγραψε ως "Xeroxlore") ήταν αρκετά αθώες και, συνήθως, με αυτόν τον τρόπο διανέμονταν κόμικς, ανέκδοτα και ψεύτικα υπομνήματα της εταιρείας. Στη δεκαετία του '80 και στις αρχές εκείνης του '90, αυτά τα πλαστά έγγραφα πήραν μια πιο σκοτεινή τροπή. Άλλωστε, οι αστικοί θρύλοι ήταν άφθονοι εκείνη την εποχή. Μερικά -όπως φήμες ότι ορισμένες μάρκες τσιχλόφουσκας περιείχαν αυγά αράχνης- περιορίζονταν στις αυλές των σχολείων, ενώ άλλα -όπως εργαζόμενοι σε παιδικούς σταθμούς που έκαναν σατανικές τελετουργίες- ενέπνευσαν πανικό στον κόσμο.
Στο παρελθόν, όπως και πολλοί μύθοι σε όλη την ιστορία, αυτά τα ψέματα διαδίδονταν ως επί το πλείστον από στόμα σε στόμα, αλλά το φαξ άνοιξε νέους δρόμους, καθώς επέτρεψε σε κάποιον να στείλει ένα μήνυμα σε μια μεγαλύτερη περιοχή χωρίς να εγκαταλείψει ποτέ το γραφείο του. Και επειδή η συσκευή υπήρχε σε επαγγελματικούς χώρους, προσέφερε ένα επίπεδο "αυθεντικότητας" σε παράλογους ισχυρισμούς.
Ακατάλληλο για εκτύπωση
Τα φαξ, όταν δε μετέδιδαν αστεία ή επίσημα έγγραφα, χρησιμοποιούνταν για να σκορπίσουν φόβο. Παρόμοια με τον "Satanic Panic" (Σατανικός Πανικός, ένας ηθικός πανικός που αποτελείται από περισσότερες από 12.000 αβάσιμες περιπτώσεις σατανικής τελετουργικής κατάχρησης που ξεκίνησε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του '80, εξαπλώθηκε σε πολλά μέρη του κόσμου μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '90 και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα), αυτοί οι νέοι αστικοί θρύλοι έκαναν συχνά τα παιδιά θύματα μιας επινοημένης απειλής. Μια φάρσα faxlore που έγινε γνωστή τη δεκαετία του '80 προειδοποιούσε τους γονείς για προσωρινά τατουάζ με LSD. Γνωστή ως η ιστορία του "blue star acid", έλεγε για εμπόρους ναρκωτικών που μοίραζαν μολυσμένα τατουάζ σε σχήμα αστεριών ή χαρακτήρων κινουμένων σχεδίων σε παιδιά με σκοπό να τα κάνουν πελάτες, και κοινοποιήθηκε ευρέως μέσω φωτοτυπιών. Μια αναφορά του '88 από την The Morning News αναφέρει, "Οι προειδοποιήσεις παρότρυναν τους γονείς να προσέχουν το blue star στα χέρια των παιδιών τους, υποστηρίζοντας ότι παιδιά που γλείφουν ή ακόμα και όταν απλά αγγίζουν τα αστέρια καθώς τα ξεκολλάνε από το χαρτί, μπορεί να εθιστούν, ακόμη και να πεθάνουν".
Οι αξιωματούχοι κατέρριψαν τον μύθο πολλές φορές, αλλά έδωσαν σκληρή μάχη για να τον καταστείλουν. Όσο οι φήμες διαδίδονταν μέσω φαξ, παιζόταν ένα παιχνίδι που δεν μπορούσαν να κερδίσουν. Φέιγ βολάν εμφανίστηκαν σε σχολεία, εκκλησίες, παιδικούς σταθμούς και άλλα μέρη με έντονο ενδιαφέρον για το μήνυμα. Τη μια μέρα στάλθηκε στην Αλάσκα ο hoax "Safe and Health Alert" και λίγο μετά στο Περού -το φθινόπωρο του '88, ένας δημοσιογράφος έλαβε αντίγραφα του σημειώματος από οκτώ διαφορετικές πολιτείες.
Η ίδια κατάσταση συνεχίστηκε και στη δεκαετία του '90. Στην περιοχή του Μέμφις, ο μύθος "σβησμένα φώτα" σήμανε συναγερμό και η αστυνομία αναγκάστηκε να δώσει συνέντευξη Τύπου για να τον αντιμετωπίσει. Διαβεβαίωσαν τον κόσμο ότι δεν κυκλοφορούν μέλη συμμοριών στην πόλη με σβηστά φώτα, αναζητώντας Καλούς Σαμαρείτες για να τους ακολουθήσουν στο σπίτι τους και να τους δολοφονήσουν ως μέρος μιας αιματηρής τελετής μύησης. Λίγους μήνες αφότου η αστυνομία έκανε τη δήλωση και μια τοπική εφημερίδα δημοσίευσε μια αναφορά που κατέρριπτε την ιστορία, ο ίδιος αστικός θρύλος έφερε φρενίτιδα το Σικάγο. Για άλλη μια φορά, ένοχα ήταν τα φαξ.
Τα φαξ, όταν δε μετέδιδαν αστεία ή επίσημα έγγραφα, χρησιμοποιούνταν για να σκορπίσουν φόβο. Παρόμοια με τον "Satanic Panic" (Σατανικός Πανικός, ένας ηθικός πανικός που αποτελείται από περισσότερες από 12.000 αβάσιμες περιπτώσεις σατανικής τελετουργικής κατάχρησης που ξεκίνησε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του '80, εξαπλώθηκε σε πολλά μέρη του κόσμου μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '90 και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα), αυτοί οι νέοι αστικοί θρύλοι έκαναν συχνά τα παιδιά θύματα μιας επινοημένης απειλής. Μια φάρσα faxlore που έγινε γνωστή τη δεκαετία του '80 προειδοποιούσε τους γονείς για προσωρινά τατουάζ με LSD. Γνωστή ως η ιστορία του "blue star acid", έλεγε για εμπόρους ναρκωτικών που μοίραζαν μολυσμένα τατουάζ σε σχήμα αστεριών ή χαρακτήρων κινουμένων σχεδίων σε παιδιά με σκοπό να τα κάνουν πελάτες, και κοινοποιήθηκε ευρέως μέσω φωτοτυπιών. Μια αναφορά του '88 από την The Morning News αναφέρει, "Οι προειδοποιήσεις παρότρυναν τους γονείς να προσέχουν το blue star στα χέρια των παιδιών τους, υποστηρίζοντας ότι παιδιά που γλείφουν ή ακόμα και όταν απλά αγγίζουν τα αστέρια καθώς τα ξεκολλάνε από το χαρτί, μπορεί να εθιστούν, ακόμη και να πεθάνουν".
Οι αξιωματούχοι κατέρριψαν τον μύθο πολλές φορές, αλλά έδωσαν σκληρή μάχη για να τον καταστείλουν. Όσο οι φήμες διαδίδονταν μέσω φαξ, παιζόταν ένα παιχνίδι που δεν μπορούσαν να κερδίσουν. Φέιγ βολάν εμφανίστηκαν σε σχολεία, εκκλησίες, παιδικούς σταθμούς και άλλα μέρη με έντονο ενδιαφέρον για το μήνυμα. Τη μια μέρα στάλθηκε στην Αλάσκα ο hoax "Safe and Health Alert" και λίγο μετά στο Περού -το φθινόπωρο του '88, ένας δημοσιογράφος έλαβε αντίγραφα του σημειώματος από οκτώ διαφορετικές πολιτείες.
Η ίδια κατάσταση συνεχίστηκε και στη δεκαετία του '90. Στην περιοχή του Μέμφις, ο μύθος "σβησμένα φώτα" σήμανε συναγερμό και η αστυνομία αναγκάστηκε να δώσει συνέντευξη Τύπου για να τον αντιμετωπίσει. Διαβεβαίωσαν τον κόσμο ότι δεν κυκλοφορούν μέλη συμμοριών στην πόλη με σβηστά φώτα, αναζητώντας Καλούς Σαμαρείτες για να τους ακολουθήσουν στο σπίτι τους και να τους δολοφονήσουν ως μέρος μιας αιματηρής τελετής μύησης. Λίγους μήνες αφότου η αστυνομία έκανε τη δήλωση και μια τοπική εφημερίδα δημοσίευσε μια αναφορά που κατέρριπτε την ιστορία, ο ίδιος αστικός θρύλος έφερε φρενίτιδα το Σικάγο. Για άλλη μια φορά, ένοχα ήταν τα φαξ.
Λεωφόρος παραπληροφόρησης
Οι αξιωματούχοι δεν χρειάστηκε να ανησυχούν για τον αστικό μύθο καθώς, λίγο μετά, το faxlore έχασε τη σημασία του. Το '96, αρκετές εταιρείες (όπως η Hotmail) άρχισαν να προσφέρουν υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που βασίζεται στον ιστό και είναι δωρεάν από διάφορα μέρη. Ήταν ένα τεράστιο βήμα σε σχέση με τα συστήματα που βασίζονταν σε διακομιστές που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν. Μέχρι το '97, είχαν ανοίξει σε όλο τον κόσμο 10 εκατομμύρια λογαριασμοί webmail και το Διαδίκτυο έγινε σύντομα ο προτιμώμενος τρόπος επικοινωνίας μεταξύ γραφείου.
Όμως, οι ψευδείς ειδήσεις δε σταμάτησαν. Το είδος των επίσημων "προειδοποιήσεων" για τους ανύπαρκτους κινδύνους που προήλθαν από τα φαξ μεταφέρθηκε απρόσκοπτα στο διαδίκτυο. Με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, οι χρήστες μπορούσαν να στείλουν παραπληροφόρηση ακόμη πιο γρήγορα, σε περισσότερα άτομα και σε μεγαλύτερες αποστάσεις. Καθώς το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο έγινε πιο προσιτό από το φαξ, ο αριθμός των ατόμων που μπορούσαν να στείλουν αυτά τα μηνύματα -και να τα λάβουν- εκτινάχθηκε.
Αν και είμαστε καλύτερα εξοπλισμένοι από τα θύματα των hoax στις δεκαετίες του '80 και του '90, οι ηλεκτρονικοί αστικοί θρύλοι εξακολουθούν να πολλαπλασιάζονται. Οι σημερινοί μύθοι μπορεί να αναφέρουν ότι, αντί για τατουάζ LSD σε παιδιά διανέμονται τσίχλες μαριχουάνας, ή ότι τα μέλη συμμοριών που στοχεύουν τυχαίους πολίτες είναι πλέον διακινητές ανθρώπων. Μπορεί να μην εξαλείψουμε ποτέ οριστικά τέτοια viral ψέματα, αλλά τουλάχιστον, σήμερα σπαταλούμε λιγότερο χαρτί από πριν...
Οι αξιωματούχοι δεν χρειάστηκε να ανησυχούν για τον αστικό μύθο καθώς, λίγο μετά, το faxlore έχασε τη σημασία του. Το '96, αρκετές εταιρείες (όπως η Hotmail) άρχισαν να προσφέρουν υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που βασίζεται στον ιστό και είναι δωρεάν από διάφορα μέρη. Ήταν ένα τεράστιο βήμα σε σχέση με τα συστήματα που βασίζονταν σε διακομιστές που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν. Μέχρι το '97, είχαν ανοίξει σε όλο τον κόσμο 10 εκατομμύρια λογαριασμοί webmail και το Διαδίκτυο έγινε σύντομα ο προτιμώμενος τρόπος επικοινωνίας μεταξύ γραφείου.
Όμως, οι ψευδείς ειδήσεις δε σταμάτησαν. Το είδος των επίσημων "προειδοποιήσεων" για τους ανύπαρκτους κινδύνους που προήλθαν από τα φαξ μεταφέρθηκε απρόσκοπτα στο διαδίκτυο. Με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, οι χρήστες μπορούσαν να στείλουν παραπληροφόρηση ακόμη πιο γρήγορα, σε περισσότερα άτομα και σε μεγαλύτερες αποστάσεις. Καθώς το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο έγινε πιο προσιτό από το φαξ, ο αριθμός των ατόμων που μπορούσαν να στείλουν αυτά τα μηνύματα -και να τα λάβουν- εκτινάχθηκε.
Αν και είμαστε καλύτερα εξοπλισμένοι από τα θύματα των hoax στις δεκαετίες του '80 και του '90, οι ηλεκτρονικοί αστικοί θρύλοι εξακολουθούν να πολλαπλασιάζονται. Οι σημερινοί μύθοι μπορεί να αναφέρουν ότι, αντί για τατουάζ LSD σε παιδιά διανέμονται τσίχλες μαριχουάνας, ή ότι τα μέλη συμμοριών που στοχεύουν τυχαίους πολίτες είναι πλέον διακινητές ανθρώπων. Μπορεί να μην εξαλείψουμε ποτέ οριστικά τέτοια viral ψέματα, αλλά τουλάχιστον, σήμερα σπαταλούμε λιγότερο χαρτί από πριν...
από: mental floss
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου