Τρίτη 23 Αυγούστου 2022

11 βιβλία που -μάλλον- έχουν χαθεί για πάντα


Κάθε τόσο ο λογοτεχνικός κόσμος συγκλονίζεται από την ανακάλυψη ενός έργου που θεωρούνταν ότι είχε χάθηκε για πάντα.
 
 
 
Για παράδειγμα, το "Poetical Essay on the Existing State of Things" (Ποιητικό δοκίμιο για την υπάρχουσα κατάσταση των πραγμάτων) του Άγγλος ποιητή Πέρσυ Μπυς Σέλλεϋ. Το έργο, που δημοσιεύτηκε το 1811, αποδόθηκε στον συγγραφέα 50 χρόνια μετά τον θάνατό του το 1872 και ανακαλύφθηκε ξανά το 2006. Υπάρχουν όμως πολλά βιβλία που μέχρι και σήμερα παραμένουν χαμένα, προς μεγάλη θλίψη των απανταχού αναγνωστών.
 
Το πρώτο προσχέδιο της παράξενης υπόθεσης του Δρ Τζέκιλ και του κ. Χάιντ, Ρόμπερτ Λούις Μπάλφουρ Στίβενσον
Υπάρχουν δύο εκδοχές της ιστορίας για το τι συνέβη στο πρώτο προσχέδιο του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον της Παράξενης Υπόθεσης του Δρ Τζέκιλ και του Κύριου Χάιντ (1886), αλλά και οι δύο καταλήγουν έχουν κοινό παρανομαστή την φωτιά.
Υποτίθεται ότι ο Στίβενσον, που έπασχε από φυματίωση και έπαιρνε κοκαΐνη (η οποία εκείνη την εποχή συνταγογραφούνταν ως φάρμακο), έγραψε μέσα σε μόλις τρεις ημέρες το προσχέδιο της νουβέλας. Όταν το διάβασε η σύζυγός του Φάνι Όσμπορν, είπε ότι "έχασε την αλληγορία", με αποτέλεσμα ο Στίβενσον να πετάξει τις σελίδες στη φωτιά. Έπειτα, έγραψε το χειρόγραφο ξανά μέσα σε μόλις τρεις μέρες. Αυτή είναι η εκδοχή που είπε ο θετός γιος του, Λόιντ Όσμπορν.
Η εναλλακτική ιστορία είναι ότι έκαψε το προσχέδιο η ίδια η Φάνι. Όπως έγραψε σε μια φίλη της, "ήταν μια δεσμίδα χαρτιών γεμάτη ανοησίες, θα το κάψω αφού σου το δείξω".
Ανεξάρτητα από το ποιος ήταν υπεύθυνος για το κάψιμο του προσχεδίου, η αρχική άποψη του Στίβενσον για τον εμβληματικό πλέον χαρακτήρα του έχει χαθεί για πάντα.

Meanderings of Memory, Nightlark
Το 2013, η επικεφαλής βιβλιογράφος του Oxford English Dictionary, Βερόνικα Χερστ, επαλήθευε το λήμμα της λέξης "revirginize" όταν ήρθε αντιμέτωπη με ένα πρόβλημα: Δεν μπορούσε να εντοπίσει το αντίγραφο του βιβλίου στο οποίο αναφερόταν η λέξη. Το Meanderings of Memory (1852), που το έγραψε κάποιος άγνωστος με το ψευδώνυμο Nightlark, είναι η παλαιότερη γνωστή πηγή 51 λέξεων. Εκτός όμως από μια καταχώρηση στον κατάλογο ενός βιβλιοπώλη, το Λεξικό της Οξφόρδης δεν είχε κανένα άλλο στοιχείο για το μυστηριώδες βιβλίο.
Το Λεξικό έκανε δημόσια έκκληση για να βρεθεί ένα αντίγραφο. Το χειρόγραφο στο αρχικό δελτίο υποβολής αναγνωρίστηκε από τον εκδότη του Λεξικού, Peter Gilliver, ως αυτό του Edward Peacock, ενός μελετητή αρχαιοτήτων που ζούσε στο Lincolnshire. Επίσης, κάποιος αναγνώστης βρήκε μια άλλη αναφορά στο βιβλίο σε έναν κατάλογο του Sotheby's από το 1854.
Η Χερστ, η οποία πιστεύει ότι το βιβλίο είναι πιθανώς μια ποιητική συλλογή, είπε ότι "μια θεωρία είναι ότι θα μπορούσε να είναι πορνογραφικό ή, κατά κάποιο τρόπο, μια λαθραία δημοσίευση που δεν καταγράφηκε με τον κανονικό τρόπο". Μέχρι στιγμής, δεν έχει βρεθεί αντίγραφο του βιβλίου.

Double Exposure, Σύλβια Πλαθ
Την εποχή του θανάτου της, το 1963, η Αμερικανίδα ποιήτρια, μυθιστοριογράφος και διηγηματογράφος Σύλβια Πλαθ δούλευε πάνω σε ένα ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα για μια γυναίκα της οποίας ο σύζυγος είναι άπιστος. Με τίτλο "The Interminable Loaf", στη συνέχεια "Doubletake" και τέλος "Double Exposure", το μυθιστόρημα κληρονομήθηκε, μαζί με την υπόλοιπη περιουσία της, από τον σύζυγό της, Άγγλο ποιητή και συγγραφέα παιδικών βιβλίων, Τεντ Χιούζ, από τον οποίο είχε χωρίσει το 1962. Το τι συνέβη στη συνέχεια δεν είναι ξεκάθαρο.
Στον πρόλογο της συλλογής διηγημάτων που δημοσιεύτηκε μεταθανάτια "Johnny Panic and The Bible of Dreams" (1977), ο Χιούζ έγραψε ότι η ίδια είχε "δακτυλογραφήσει περίπου 130 σελίδες" αλλά ότι "το χειρόγραφο εξαφανίστηκε κάπου γύρω στο 1970". Σε μια συνέντευξη του όμως το 1995 είπε μια διαφορετική ιστορία. "Η μητέρα της είπε ότι είδε ένα ολόκληρο μυθιστόρημα, αλλά δεν το ήξερα. Αυτό που γνώριζα ήταν εξήντα, εβδομήντα σελίδες που εξαφανίστηκαν. Και για να σας πω την αλήθεια, πάντα πίστευα ότι τα έπαιρνε όλα η μητέρα της".
Αυτές οι διαφορετικές ιστορίες, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο Χιούζ είχε καταστρέψει ένα από τα σημειωματάρια της Πλαθ επειδή "δεν ήθελα τα παιδιά της να πρέπει να το διαβάσουν", δημιούργησαν υποψίες ότι μπορεί να απέρριψε και το Double Exposure.
Μια μέρα, υπάρχει πιθανότητα να ανακαλυφθεί το Double Exposure, όπως συνέβη με τμήματα του προηγούμενου μυθιστορήματός της Falcon Yard (το χειρόγραφο του οποίου κάηκε από την ίδια την Πλαθ). Υπάρχει όμως και η πιθανότητα να μην ανακαλυφθεί τίποτα.

Εγκυκλοπαίδεια Yongle
Από το 2007, η Wikipedia είναι η μεγαλύτερη εγκυκλοπαίδεια που έχει συνταχθεί ποτέ. Ο προηγούμενος κάτοχος αυτού του ρεκόρ ήταν η Yongle Encyclopedia, που ολοκληρώθηκε το 1408. Ο αυτοκράτορας Yongle της δυναστείας Μινγκ χρησιμοποίησε 2169 μελετητές για να συλλέξουν γνώσεις από όλη την Κίνα, που περιελάμβανε θέματα όπως η ιστορία, η γεωγραφία, η αστρονομία και η φιλοσοφία. Το έργο ανήλθε σε 11.095 τόμους.
Ο αυτοκράτορας Jiajing, φοβούμενος την απώλεια της εγκυκλοπαίδειας, παρήγγειλε ένα αντίγραφο που ολοκληρώθηκε το 1567, στην αρχή της βασιλείας του αυτοκράτορα Longqing. Αμέσως μετά, χάθηκε το αρχικό έργο (το πώς ακριβώς δεν είναι γνωστό), αλλά το αντίγραφο επέζησε σε μεγάλο βαθμό άθικτο μέχρι το 1860, όταν Βρετανοί και Γάλλοι στρατιώτες διατάχθηκαν να λεηλατήσουν το Παλιό Θερινό Ανάκτορο στο Πεκίνο κατά τη διάρκεια του Β' Πολέμου του Οπίου, με αποτέλεσμα, πολλοί τόμοι να κλαπούν ή να καούν.
Με τα χρόνια, οι τόμοι συνέχισαν να λιγοστεύουν και πλέον έχει απομείνει μόνο περίπου το 3,5% της εγκυκλοπαίδειας -λιγότεροι από 400 τόμοι. Αν και περιστασιακά βρίσκονται τόμοι, όπως αυτός που ανακαλύφθηκε στη Βιβλιοθήκη Huntington στην Καλιφόρνια το 2014, είναι πολύ απίθανο να ανακτηθούν ποτέ σημαντικά τμήματα του.

Τα ημιτελή έργα του Τέρι Πράτσετ
Ο Άγγλος συγγραφέας χιουμοριστικών μυθιστορημάτων φαντασίας γνωστός για τη σειρά του Δισκόκοσμος, σερ Τέρενς Ντέιβιντ Τζων Πράτσετ, γνωστός ως Τέρι Πράτσετ, όταν πέθανε, ζήτησε να καταστραφούν τα ημιτελή έργα του.
Όπως διηγήθηκε ο συντάκτης του, ο Πράτσετ του είπε ότι ήθελε "ό,τι δούλευε τη στιγμή του θανάτου του να το πάρουν, μαζί με τους υπολογιστές του, να το βάλουν στη μέση ενός δρόμου και να περάσει από πάνω τους ένας οδοστρωτήρας".
Αυτό ακριβώς συνέβη το 2017, δύο χρόνια μετά τον θάνατό του. Εκείνη τη χρονιά, κατά τη διάρκεια μιας έκθεσης (Great Dorset Steam Fair) στο Ντόρσετ χρησιμοποιήθηκε μια αντίκα οδοστρωτήρας για να συνθλίψει τον σκληρό δίσκο του Πράτσετ. Ο μακροχρόνιος βοηθός και διευθυντής επιχειρήσεων του Πράτσετ είπε ότι γνώριζε ότι ο Πράτσετ εργαζόταν πάνω σε "10 τίτλους και αποσπάσματα από πολλά άλλα κομμάτια".

The History of Cardenio, Ουίλλιαμ Σαίξπηρ και Τζον Φλέτσερ
Περίπου 543 αγγλικά θεατρικά που έχουν παιχτεί σε εμπορικά θέατρα κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης έχουν διασωθεί. Αυτό μπορεί να φαίνεται μεγάλος αριθμός, αλλά σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, "έως και 744 αναγνωρίσιμα έργα έχουν χαθεί, με εκατοντάδες ακόμη εντελώς μη ανιχνεύσιμα". Ένα από τα πιο διάσημα χαμένα έργα είναι το The History of Cardenio των Σαίξπηρ και Τζον Φλέτσερ, το οποίο παίχτηκε το 1613 και, το 1653, μπήκε σε ένα αρχείο που απαριθμούσε τα δικαιώματα έκδοσης (The Stationers' Register). Υποτίθεται ότι βασίστηκε στον Δον Κιχώτη του Μιγκέλ ντε Θερβάντες, ο οποίος παρουσιάζει έναν χαρακτήρα που ονομάζεται Καρντένιο.
Το 1727, ο συντάκτης και μιμητής του Σαίξπηρ, Lewis Theobald, ανέβασε ένα έργο με τίτλο Double Falsehood, το οποίο βασίστηκε σε τρία άτιτλα χειρόγραφα που ο Theobald ισχυρίστηκε ότι ήταν το χαμένο Cardenio. Τον επόμενο χρόνο, δημοσίευσε μια έκδοση του έργου, αλλά κάποια στιγμή τα χειρόγραφα εξαφανίστηκαν και τελικά δεν επαληθεύτηκαν ποτέ. Αν και ορισμένοι ακαδημαϊκοί έχουν πιστέψει την ιστορία για το θεατρικό του Theobald, άλλοι είναι δύσπιστοι για την αυθεντικότητά του.
Ένα ακόμη έργο του Σαίξπηρ που έχει χαθεί στο χρόνο είναι το Love's Labour's Won, μια πιθανή συνέχεια του Love's Labour's Lost.

The Isle of Dogs, Thomas Nashe και Ben Jonson
Αντί να χαθεί όπως τα έργα του Σαίξπηρ, το The Isle of Dogs των Thomas Nashe και Ben Jonson, που παίχτηκε το 1597, περιορίστηκε σκόπιμα.
Μετά την αρχική του παράσταση, ο κυνηγός Καθολικών ιερέων και βασανιστής κατά τη διάρκεια της βασιλείας της Ελισάβετ Α' της Αγγλίας, Richard Topcliffe, ανέφερε το έργο στον υπουργό Εσωτερικών για τη "δηλητηριώδη πρόθεσή του" και ότι ήταν "προετοιμασία για μια εξωφρενική ταραχή". Το Privy Council, ένα κυβερνητικό όργανο που συμβούλευε τον μονάρχη και υπηρετούσε διοικητικό ρόλο, συνέλαβε τον Jonson μαζί με τους ηθοποιούς Gabriel Spenser και Robert Shaw, δηλώνοντας ότι το "άσεμνο θεατρικό" περιείχε "πολύ στασιαστικό και συκοφαντικό θέμα". Ο Nashe κατάφερε να γλιτώσει τη φυλάκιση φεύγοντας από την περιοχή.
Τελικά, οι Jonson, Spenser και Shaw αποφυλακίστηκαν και το Isle of the Dogs χάθηκε στην ιστορία -δεν είναι γνωστό αν υπάρχουν αντίγραφα.
Οι ακαδημαϊκοί εικάζουν ότι ίσως το έργο σατίριζε την Ελισάβετ Α' και τους συμβούλους της, ή άλλους πολιτικούς. Ο τίτλος του έργου αναφέρεται σε μια περιοχή απέναντι από τον Τάμεση από το βασιλικό παλάτι του Γκρίνουιτς που είχε μια, όχι και τόσο καλή φήμη, καθιστώντας την στόχο για σατιρικό σχολιασμό.

Η πλειονότητα των πρώτων ιστοριών του Έρνεστ Χέμινγουεϊ
Το 1922, ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ -ο οποίος δεν είχε ακόμη δημοσιεύσει κάποιο έργο μυθοπλασίας- έζησε τον εφιάλτη που φοβούνται όλοι οι συγγραφείς. Έχασε σχεδόν όλα όσα είχε γράψει.
Στα απομνημονεύματά του A Moveable Feast (1964), διηγήθηκε ότι η πρώτη του σύζυγος, η Χέντλεϊ Ρίτσαρντσον, είχε μια βαλίτσα με όλα του τα χειρόγραφα, τα οποία όμως κλάπηκαν στο τρένο με το ποίο πήγε από τη Γαλλία στην Ελβετία για να τον συναντήσει. Ο Χέμινγουεϊ επέστρεψε στο διαμέρισμά τους στο Παρίσι και διαπίστωσε ότι μόνο δύο από τις ιστορίες του είχαν γλιτώσει, το "Ο γέρος μου", που είχε στείλει ο Χέμινγουεϊ σε έναν εκδότη, και το "Πάνω στο Μίσιγκαν", το οποίο ο συγγραφέας είχε κρύψει σε ένα συρτάρι αφού η Αμερικανίδα συγγραφέας, ποιήτρια, θεατρική συγγραφέας και συλλέκτρια έργων τέχνης Γερτρούδη Στάιν δήλωσε ότι ήταν "ακατανόητο".
Ανάμεσα στα χαμένα χειρόγραφα ήταν ένα μυθιστόρημα βασισμένο στις εμπειρίες του στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τα απομνημονεύματα του Λόρδου Βύρωνα
Όταν στις 19 Απριλίου 1824, πέθανε ο Λόρδος Βύρων, ένα ερωτηματικό κρεμόταν πάνω από το χειρόγραφο των απομνημονευμάτων του. Είχε δώσει το έγγραφο στον συνάδελφό του ποιητή Τόμας Μουρ, λέγοντάς του ότι δεν μπορούσε να το δημοσιεύσει όσο ζούσε ο ίδιος, αλλά "όταν κρυώσω, μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις".
Δεδομένης της κακής φήμης του Βύρωνα, οι φίλοι και η οικογένειά του, πολλοί από τους οποίους είχαν διαβάσει τα απομνημονεύματα, αμφισβήτησαν αν έπρεπε να δημοσιευτούν. Όπως έγραψε ένας από τους φίλους του Λόρδου στο ημερολόγιό του, ένας εκδότης που διάβασε το έργο "είπε ότι ολόκληρα τα Απομνημονεύματα ήταν κατάλληλα μόνο για έναν οίκο ανοχής και, αν δημοσιεύονταν, θα καταδίκαζαν τον λόρδο σε αιώνια ύβρη".
Στις 17 Μαΐου, κάτι λιγότερο από ένα μήνα μετά το θάνατο του Βύρωνα, συγκεντρώθηκε μια ομάδα για να συζητήσει το θέμα στα γραφεία του εκδότη του. Τελικά, μετά από μέρες συζητήσεων, συμφώνησαν να τα καταστρέψουν. Οι σελίδες πετάχτηκαν στη φωτιά, εξαλείφοντας τις αποτρόπαιες λεπτομέρειες της ζωής του Βύρωνα και διαπράττοντας αυτό που έκτοτε έγινε γνωστό ως "το μεγαλύτερο έγκλημα στην ιστορία της λογοτεχνίας". Ωστόσο, η πρώην ερωμένη του Βύρωνα, Λαίδη Καρολάιν Λαμπ, μάλλον διαφώνησε με αυτή την εκτίμηση, καθώς, αφού διάβασε τα απομνημονεύματα, είπε ότι "δεν είχαν καμία αξία -ένα απλό βιβλίο αντιγραφής".

Οι Μαργίτες, Όμηρος
Η πλειοψηφία των κειμένων από τον κλασικό κόσμο έχουν χαθεί. Πολλά από αυτά σώθηκαν χάρη στο γεγονός ότι αναπαράχθηκαν κατά τη διάρκεια της μεσαιωνικής και πρώιμης σύγχρονης περιόδου.
Μία από τις σημαντικότερες απώλειες είναι οι Μαργίτες, ένα ένα κωμικό έπος που αποδίδεται στον Όμηρο, από το οποίο σώζονται μόνο λίγες γραμμές. Ο Αριστοτέλης κατέταξε το έργο εξίσου ψηλά με τα τραγικά έπη του Ομήρου, "Όπως είναι η Ιλιάδα και η Οδύσσεια για τις τραγωδίες μας, έτσι και οι Μαργίτες για τις κωμωδίες μας".
Άλλα χαμένα αρχαία ελληνικά έργα περιλαμβάνουν την τραγωδία του Ευριπίδη Ανδρομέδα, από την οποία σώζονται μόνο λίγα θραύσματα και οι εννέα τόμοι λυρικής ποίησης της Σαπφούς, από τους οποίους μόνο η "Ωδή στην Αφροδίτη" είναι πλήρης, αν και περιστασιακά ανακαλύπτονται νέες ενότητες του έργου.

The Poor Man and the Lady, Τόμας Χάρντι
Αν και ο Τόμας Χάρντι εκτιμάται πλέον ως σπουδαίος Άγγλος συγγραφέας, αυτό μπορεί να μην ήταν εμφανές από το πρώτο του μυθιστόρημα.
Ο Χάρντι ολοκλήρωσε τη συγγραφή του The Poor Man and the Lady το 1868, αλλά απορρίφθηκε από πολλούς εκδότες και σε κάποιο σημείο κατέστρεψε το χειρόγραφο. Τα ίχνη του μυθιστορήματος υπάρχουν μέσα από έγγραφα και συνομιλίες και ο Χάρντι ενσωμάτωσε μερικές από τις σκηνές του στο ποίημα "Ο φτωχός και η κυρία" και στη νουβέλα "Μια αδιακρισία στη ζωή μιας κληρονόμου" (1878).
Αυτά τα ίχνη παρέχουν μια ιδέα για το τι αφορούσε το μυθιστόρημα -τη σχέση μεταξύ ενός ζευγαριού από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις.

από: mental floss

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου