Ο Χέιεντραλ με αντικείμενα από το Νησί του Πάσχα, 1957
Αποφασισμένος να αποδείξει ότι οι αρχαίοι λαοί μπορούσαν να έρθουν σε επαφή μεταξύ τους πέρα από τους ωκεανούς, ο Νορβηγός επιστήμονας, εξερευνητής, συγγραφέας και εθνογράφος Θορ Χέιεντραλ (Thor Heyerdahl) κατασκεύασε μια σχεδία από κορμούς δέντρου μπάλσα και καννάβινο σχοινί και διέσχισε με επιτυχία τον Ειρηνικό Ωκεανό το 1947.
Όταν ο Χέιεντραλ κοίταξε τον αρχαίο κόσμο, είδε μοτίβα. Αντικείμενα, γλώσσα και πολιτιστικές δραστηριότητες -όπως η κατασκευή πυραμίδων- σε διαφορετικούς πολιτισμούς, τον έπεισαν ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί μπορεί να αλληλεπιδρούσαν μεταξύ τους πέρα από τους ωκεανούς. Και έτσι βάλθηκε να το αποδείξει.
Για πάνω από 30 χρόνια, ο Χέιεντραλ ολοκλήρωσε πολλά υπερωκεάνια ταξίδια για να αποδείξει ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί μπορούσαν να επηρεάσουν ο ένας τον άλλον. Ταξιδεύοντας με την μικρή ομάδα του και με μια απλή σχεδία, διέσχισε χιλιάδες ναυτικά μίλια για να αποδείξουν ότι ένα τέτοιο ταξίδι ήταν δυνατό και στην αρχαιότητα.
Τα ταξίδια του δεν απέδειξαν τίποτα οριστικό. Υπέδειξαν όμως ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί θα μπορούσαν να είχαν ξεκινήσει κάπως έτσι. Και παρόλο που, στην εποχή του, οι πεποιθήσεις του απορρίφθηκαν σε μεγάλο βαθμό, ορισμένοι σύγχρονοι μελετητές βλέπουν αυτό που έβλεπε.
Για πάνω από 30 χρόνια, ο Χέιεντραλ ολοκλήρωσε πολλά υπερωκεάνια ταξίδια για να αποδείξει ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί μπορούσαν να επηρεάσουν ο ένας τον άλλον. Ταξιδεύοντας με την μικρή ομάδα του και με μια απλή σχεδία, διέσχισε χιλιάδες ναυτικά μίλια για να αποδείξουν ότι ένα τέτοιο ταξίδι ήταν δυνατό και στην αρχαιότητα.
Τα ταξίδια του δεν απέδειξαν τίποτα οριστικό. Υπέδειξαν όμως ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί θα μπορούσαν να είχαν ξεκινήσει κάπως έτσι. Και παρόλο που, στην εποχή του, οι πεποιθήσεις του απορρίφθηκαν σε μεγάλο βαθμό, ορισμένοι σύγχρονοι μελετητές βλέπουν αυτό που έβλεπε.
Πώς έγινε τυχοδιώκτης ο Χέιεντραλ
Ο Χέιεντραλ με την πρώτη του σύζυγο, Liv Coucheron Torp, κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στη Γαλλική Πολυνησία
Γεννημένος στις 6 Οκτωβρίου του 1914 στο Λάρβικ της Νορβηγίας, ο Θορ Χέιεντραλ ενθουσιάστηκε για τον κόσμο από νεαρή ηλικία. Η μητέρα του, Άλισον, ήταν επικεφαλής της ένωσης μουσείων της περιοχής και ενέπνευσε το ενδιαφέρον του γιου της για τη φύση και τα ζώα.
Το 1933, κυνηγώντας αυτό το ενδιαφέρον, εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο του Όσλο για να σπουδάσει ζωολογία και γεωγραφία. Όμως η ακαδημαϊκή του καριέρα ήταν βραχύβια. Ανήσυχος και πρόθυμος να δει τον κόσμο, το 1936, μόλις στα 22 του, εγκατέλειψε τις σπουδές του και πήγε να ζήσει στην Πολυνησία με τη νέα του σύζυγο, Λιβ Κουρσερόν - Τορπ (Liv Coucheron Torp).
Εκεί, ζώντας στο Fatu-Hiva στα νησιά Μαρκέσας της Γαλλικής Πολυνησίας, άρχισε να αναρωτιέται πώς εγκαταστάθηκαν εκεί οι πρώτοι άνθρωποι. Σύμφωνα με τους New York Times, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, πιθανότατα, μέσω ανατολικών ωκεάνιων ρευμάτων, πλοηγήθηκαν από τη Νότια Αμερική.
Η History Daily ανέφερε ότι ο Χέιεντραλ κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα για δύο λόγους. Το πρώτο ήταν ότι οι Πολυνήσιοι έτρωγαν φυτά της Νότιας Αμερικής -όπως γλυκοπατάτες- και φαινόταν να μοιράζονται ορισμένους μύθους και θρύλους με τους Περουβιανούς. Πίστευε επίσης ότι αυτό δεν ήταν σύμπτωση, αλλά μάλλον απόδειξη ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί είχαν κατά κάποιο τρόπο αλληλεπιδράσει μεταξύ τους.
Καθώς περνούσαν τα χρόνια, άρχισε να αναπτύσσει τις ιδέες του. Όμως, η επιδίωξή του για απαντήσεις τέθηκε σε αναμονή για λίγο καθώς ξεκίνησε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, οπότε και υπηρέτησε στις ελεύθερες νορβηγικές ένοπλες δυνάμεις στο βόρειο τμήμα της χώρας, και αμέσως μόλις τελείωσε ο πόλεμος, επέστρεψε στην έρευνά του.
Υπήρχε μόνο ένα πρόβλημα. Οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί δεν υποστήριζαν τη θεωρία του, αλλά ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί είχαν μεταναστεύσει στην Πολυνησία από τη Δύση, από την Ασία, και ότι οι αρχαίοι Νοτιοαμερικανοί δε θα μπορούσαν να διασχίσουν τον ωκεανό.
Έτσι, αποφάσισε να αποδείξει ότι ένα τέτοιο πέρασμα ήταν δυνατό και το 1947 ετοιμάστηκε να πλεύσει από το Περού στη Γαλλική Πολυνησία με μια απλή σχεδία.
Το 1933, κυνηγώντας αυτό το ενδιαφέρον, εγγράφηκε στο Πανεπιστήμιο του Όσλο για να σπουδάσει ζωολογία και γεωγραφία. Όμως η ακαδημαϊκή του καριέρα ήταν βραχύβια. Ανήσυχος και πρόθυμος να δει τον κόσμο, το 1936, μόλις στα 22 του, εγκατέλειψε τις σπουδές του και πήγε να ζήσει στην Πολυνησία με τη νέα του σύζυγο, Λιβ Κουρσερόν - Τορπ (Liv Coucheron Torp).
Εκεί, ζώντας στο Fatu-Hiva στα νησιά Μαρκέσας της Γαλλικής Πολυνησίας, άρχισε να αναρωτιέται πώς εγκαταστάθηκαν εκεί οι πρώτοι άνθρωποι. Σύμφωνα με τους New York Times, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, πιθανότατα, μέσω ανατολικών ωκεάνιων ρευμάτων, πλοηγήθηκαν από τη Νότια Αμερική.
Η History Daily ανέφερε ότι ο Χέιεντραλ κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα για δύο λόγους. Το πρώτο ήταν ότι οι Πολυνήσιοι έτρωγαν φυτά της Νότιας Αμερικής -όπως γλυκοπατάτες- και φαινόταν να μοιράζονται ορισμένους μύθους και θρύλους με τους Περουβιανούς. Πίστευε επίσης ότι αυτό δεν ήταν σύμπτωση, αλλά μάλλον απόδειξη ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί είχαν κατά κάποιο τρόπο αλληλεπιδράσει μεταξύ τους.
Καθώς περνούσαν τα χρόνια, άρχισε να αναπτύσσει τις ιδέες του. Όμως, η επιδίωξή του για απαντήσεις τέθηκε σε αναμονή για λίγο καθώς ξεκίνησε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, οπότε και υπηρέτησε στις ελεύθερες νορβηγικές ένοπλες δυνάμεις στο βόρειο τμήμα της χώρας, και αμέσως μόλις τελείωσε ο πόλεμος, επέστρεψε στην έρευνά του.
Υπήρχε μόνο ένα πρόβλημα. Οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί δεν υποστήριζαν τη θεωρία του, αλλά ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί είχαν μεταναστεύσει στην Πολυνησία από τη Δύση, από την Ασία, και ότι οι αρχαίοι Νοτιοαμερικανοί δε θα μπορούσαν να διασχίσουν τον ωκεανό.
Έτσι, αποφάσισε να αποδείξει ότι ένα τέτοιο πέρασμα ήταν δυνατό και το 1947 ετοιμάστηκε να πλεύσει από το Περού στη Γαλλική Πολυνησία με μια απλή σχεδία.
Τα πολλά ταξίδια του Χέιεντραλ
Ο Χέιεντραλ και η σχεδία Kon-Tiki, 1947
Στις 28 Απριλίου του 1947, ο Χέιεντραλ ξεκίνησε να αποδείξει τη θεωρία του ότι τα νησιά στην Πολυνησία θα μπορούσαν να είχαν έρθει σε επαφή με αρχαίους Νοτιοαμερικανούς. Μαζί με τον Γκέρμαν Βάττσινγκερ, τον παιδικό του φίλο Έρικ
Χέσσελμπεργκ και τους συντρόφους του στη νορβηγική αντίσταση Κνουτ
Χάουγκλαντ και Τουρστέιν Ρααμπού, ενώ την τελευταία στιγμή προστέθηκε και ο Σουηδός εθνολόγος Μπενγκτ Ντάνιελσον, ανέβηκε σε μια σχεδία φτιαγμένη από κορμούς δέντρου μπάλσα δεμένους με καννάβινο σχοινί. Η σχεδία ονομάστηκε Κον Τίκι (Kon-Tiki) από τον θεό του ήλιου των Ίνκας Κον Τίκι Βιρακότσα (ή απλά Βιρακότσα ή Ουιρακότσα, που σημαίνει η "Αόρατη Φωτιά, αυτός που γεννιέται από τον αφρό της θάλασσας", που σύμφωνα με την παράδοση είχε φύγει από τις Αμερικανικές ακτές με το
λαό του και τις σχεδίες τους προς τη Δύση, ενώ από την άλλη, οι Πολυνήσιοι
ονόμαζαν Τίκι τον πρώτο άνθρωπο, τον γενάρχη), και η αποστολή άρχισε να πλέει ανατολικά.
"Η αποστολή άνοιξε τα μάτια μου σε αυτό που πραγματικά είναι ο ωκεανός", έγραψε ο Χέιεντραλ στο βιβλίο του "Kon-Tiki" το 1950. "Είναι ένας μεταφορέας και όχι κάποιος που μας απομονώνει".
Μετά από 101 ημέρες στη θάλασσα, έφτασαν με επιτυχία στην ατόλη Ραρόια στο αρχιπέλαγος Τουαμότου της Γαλλικής Πολυνησίας. Απέδειξε έτσι ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί μπορούσαν να έχουν κάνει το ίδιο ταξίδι των 4.300 μιλίων με απλές σχεδίες. Δεν σταμάτησε όμως εκεί. Εκτός από τις αποστολές στα νησιά Γκαλαπάγκος και το Νησί του Πάσχα -στα οποία πίστευε ότι είχαν εγκατασταθεί Νοτιοαμερικανοί- ο Χέιεντραλ άρχισε να εξετάζει άλλες πιθανές υπερωκεάνιες συνδέσεις μεταξύ αρχαίων πολιτισμών.
Στα τέλη της δεκαετίας του '60, έστρεψε την προσοχή του στην Αίγυπτο, καθώς γοητεύτηκε από ομοιότητες μεταξύ των αρχαίων Αιγυπτίων και των αρχαίων Μεξικανών -όπως η αιγυπτιακή κατασκευή των πυραμίδων και τα ερείπια του Τσιτσέν Ιτζά στο Μεξικό. Το 1969, ξεκίνησε ένα υπερατλαντικό ταξίδι, από το Μαρόκο στα Μπαρμπάντος με μια σχεδία από καλάμια μπαμπού που την ονόμασε Ρα, για να αποδείξει στους μελετητές ότι έκαναν λάθος -οι οποίοι αμφέβαλλαν ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι μπορούσαν να είχαν κάνει ένα τέτοιο ταξίδι. Σε αντίθεση με το Κον Τίκι, το πρώτο ταξίδι της Ρα ήταν μια αποτυχία. Η σχεδία καταστράφηκε λόγω κατασκευαστικών λαθών μετά από 56 ημέρες πλεύσης, μια εβδομάδα πριν φτάσει στο στόχο του, 600 μίλια από τα Μπαρμπάντος. Αποφασισμένος να αποδείξει τη θεωρία του, το 1970 έκανε το ταξίδι ξανά με την Ρα II. Μετά από 57 ημέρες στη θάλασσα, η σχεδία ολοκλήρωσε με επιτυχία το ταξίδι των 4.000 μιλίων από το Μαρόκο στα Μπαρμπάντος.
"Ακόμα δεν ξέρω [τι ακριβώς αποδεικνύει αυτό]", έγραψε ο Χέιεντραλ, όπως αναφέρουν οι New York Times. "Δεν έχω καμία θεωρία παρά μόνο ότι μια σχεδία με καλάμια είναι αξιόπλοη και ο Ατλαντικός είναι ένας μεταφορέας. Στο εξής όμως θεωρώ ότι δε θα ήταν σχεδόν θαύμα αν οι θαλάσσιες αποστολές στο πέρασμα των χιλιετιών δεν παρασύρονταν εκτός πορείας ενώ αγωνίζονταν να αποφύγουν να ναυαγήσουν στα τρομακτικά ρεύματα γύρω από το ακρωτήριο Juby".
Επτά χρόνια αργότερα, ο Χέιεντραλ έκανε ένα ακόμη ταξίδι για να εξερευνήσει πιθανές συνδέσεις μεταξύ αρχαίων πολιτισμών στη Μέση Ανατολή. Αφού κατασκεύασε μια βάρκα με καλάμια που ονόμασε Tigris, μαζί με την ομάδα του έπλευσαν στον ποταμό Τίγρη για να αποδείξουν ότι οι αρχαίοι Σουμέριοι θα μπορούσαν να έχουν επηρεάσει τους πολιτισμούς στη σημερινή Αίγυπτο και την Ινδία. Ωστόσο, αυτό το ταξίδι είχε ένα απροσδόκητο τέλος. Όταν ο Χέιεντραλ και η ομάδα έφτασαν στην Αιθιοπία, οι αξιωματούχοι αρνήθηκαν να τους επιτρέψουν να πατήσουν στην στεριά λόγω των συνεχιζόμενων συγκρούσεων, οπότε ο Χέιεντραλ έκαψε τη σχεδία.
"Ο πλανήτης μας είναι μεγαλύτερος από τα καλάμια που μας έχουν μεταφέρει στις θάλασσες", έγραψε σε μια επιστολή προς τον ΟΗΕ, "ωστόσο είναι αρκετά μικρός ώστε να διατρέχει τους ίδιους κινδύνους, εκτός κι αν όσοι από εμάς τους ζωντανούς ανοίξουμε τα μάτια μας και το νου μας στην απελπιστική ανάγκη της έξυπνης συνεργασίας για να σώσουμε τους εαυτούς μας και τον κοινό μας πολιτισμό από αυτό που πρόκειται να μετατρέψουμε σε πλοίο που βυθίζεται".
Ο 60χρονος πλέον Χέιεντραλ αποφάσισε να αποσυρθεί από τη θαλάσσια ζωή, νιώθοντας ότι είχε αφήσει σημαντικό αντίκτυπο και έχοντας θέσει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το πώς οι πρώιμοι πολιτισμοί θα μπορούσαν να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους.
"Έχω αποδείξει ότι όλοι οι αρχαίοι προ-ευρωπαϊκοί πολιτισμοί θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν μέσω των ωκεανών με τις πρωτόγονες σχεδίες που είχαν στη διάθεσή τους", είπε, σύμφωνα με τους New York Times. "Αισθάνομαι ότι το βάρος της απόδειξης ανήκει τώρα σε εκείνους που ισχυρίζονται ότι οι ωκεανοί ήταν αναγκαστικά παράγοντας απομόνωσης των πολιτισμών".
Απέδειξε όμως ότι οι αρνητές του έκαναν όντως λάθος;
"Η αποστολή άνοιξε τα μάτια μου σε αυτό που πραγματικά είναι ο ωκεανός", έγραψε ο Χέιεντραλ στο βιβλίο του "Kon-Tiki" το 1950. "Είναι ένας μεταφορέας και όχι κάποιος που μας απομονώνει".
Μετά από 101 ημέρες στη θάλασσα, έφτασαν με επιτυχία στην ατόλη Ραρόια στο αρχιπέλαγος Τουαμότου της Γαλλικής Πολυνησίας. Απέδειξε έτσι ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί μπορούσαν να έχουν κάνει το ίδιο ταξίδι των 4.300 μιλίων με απλές σχεδίες. Δεν σταμάτησε όμως εκεί. Εκτός από τις αποστολές στα νησιά Γκαλαπάγκος και το Νησί του Πάσχα -στα οποία πίστευε ότι είχαν εγκατασταθεί Νοτιοαμερικανοί- ο Χέιεντραλ άρχισε να εξετάζει άλλες πιθανές υπερωκεάνιες συνδέσεις μεταξύ αρχαίων πολιτισμών.
Στα τέλη της δεκαετίας του '60, έστρεψε την προσοχή του στην Αίγυπτο, καθώς γοητεύτηκε από ομοιότητες μεταξύ των αρχαίων Αιγυπτίων και των αρχαίων Μεξικανών -όπως η αιγυπτιακή κατασκευή των πυραμίδων και τα ερείπια του Τσιτσέν Ιτζά στο Μεξικό. Το 1969, ξεκίνησε ένα υπερατλαντικό ταξίδι, από το Μαρόκο στα Μπαρμπάντος με μια σχεδία από καλάμια μπαμπού που την ονόμασε Ρα, για να αποδείξει στους μελετητές ότι έκαναν λάθος -οι οποίοι αμφέβαλλαν ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι μπορούσαν να είχαν κάνει ένα τέτοιο ταξίδι. Σε αντίθεση με το Κον Τίκι, το πρώτο ταξίδι της Ρα ήταν μια αποτυχία. Η σχεδία καταστράφηκε λόγω κατασκευαστικών λαθών μετά από 56 ημέρες πλεύσης, μια εβδομάδα πριν φτάσει στο στόχο του, 600 μίλια από τα Μπαρμπάντος. Αποφασισμένος να αποδείξει τη θεωρία του, το 1970 έκανε το ταξίδι ξανά με την Ρα II. Μετά από 57 ημέρες στη θάλασσα, η σχεδία ολοκλήρωσε με επιτυχία το ταξίδι των 4.000 μιλίων από το Μαρόκο στα Μπαρμπάντος.
"Ακόμα δεν ξέρω [τι ακριβώς αποδεικνύει αυτό]", έγραψε ο Χέιεντραλ, όπως αναφέρουν οι New York Times. "Δεν έχω καμία θεωρία παρά μόνο ότι μια σχεδία με καλάμια είναι αξιόπλοη και ο Ατλαντικός είναι ένας μεταφορέας. Στο εξής όμως θεωρώ ότι δε θα ήταν σχεδόν θαύμα αν οι θαλάσσιες αποστολές στο πέρασμα των χιλιετιών δεν παρασύρονταν εκτός πορείας ενώ αγωνίζονταν να αποφύγουν να ναυαγήσουν στα τρομακτικά ρεύματα γύρω από το ακρωτήριο Juby".
Επτά χρόνια αργότερα, ο Χέιεντραλ έκανε ένα ακόμη ταξίδι για να εξερευνήσει πιθανές συνδέσεις μεταξύ αρχαίων πολιτισμών στη Μέση Ανατολή. Αφού κατασκεύασε μια βάρκα με καλάμια που ονόμασε Tigris, μαζί με την ομάδα του έπλευσαν στον ποταμό Τίγρη για να αποδείξουν ότι οι αρχαίοι Σουμέριοι θα μπορούσαν να έχουν επηρεάσει τους πολιτισμούς στη σημερινή Αίγυπτο και την Ινδία. Ωστόσο, αυτό το ταξίδι είχε ένα απροσδόκητο τέλος. Όταν ο Χέιεντραλ και η ομάδα έφτασαν στην Αιθιοπία, οι αξιωματούχοι αρνήθηκαν να τους επιτρέψουν να πατήσουν στην στεριά λόγω των συνεχιζόμενων συγκρούσεων, οπότε ο Χέιεντραλ έκαψε τη σχεδία.
"Ο πλανήτης μας είναι μεγαλύτερος από τα καλάμια που μας έχουν μεταφέρει στις θάλασσες", έγραψε σε μια επιστολή προς τον ΟΗΕ, "ωστόσο είναι αρκετά μικρός ώστε να διατρέχει τους ίδιους κινδύνους, εκτός κι αν όσοι από εμάς τους ζωντανούς ανοίξουμε τα μάτια μας και το νου μας στην απελπιστική ανάγκη της έξυπνης συνεργασίας για να σώσουμε τους εαυτούς μας και τον κοινό μας πολιτισμό από αυτό που πρόκειται να μετατρέψουμε σε πλοίο που βυθίζεται".
Ο 60χρονος πλέον Χέιεντραλ αποφάσισε να αποσυρθεί από τη θαλάσσια ζωή, νιώθοντας ότι είχε αφήσει σημαντικό αντίκτυπο και έχοντας θέσει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το πώς οι πρώιμοι πολιτισμοί θα μπορούσαν να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους.
"Έχω αποδείξει ότι όλοι οι αρχαίοι προ-ευρωπαϊκοί πολιτισμοί θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν μέσω των ωκεανών με τις πρωτόγονες σχεδίες που είχαν στη διάθεσή τους", είπε, σύμφωνα με τους New York Times. "Αισθάνομαι ότι το βάρος της απόδειξης ανήκει τώρα σε εκείνους που ισχυρίζονται ότι οι ωκεανοί ήταν αναγκαστικά παράγοντας απομόνωσης των πολιτισμών".
Απέδειξε όμως ότι οι αρνητές του έκαναν όντως λάθος;
Η κληρονομιά του Νορβηγού εξερευνητή
Ο Χέιεντραλ (με τα μπλε) επιβλέπει την κατασκευή της σχεδίας Ρα μπροστά από τις αιγυπτιακές πυραμίδες
Μέχρι τη στιγμή που πέθανε ο Θορ Χέιεντραλ στις 18 Απριλίου του 2002, οι περισσότεροι μελετητές παρέμειναν πεπεισμένοι ότι στην Πολυνησία είχαν εγκατασταθεί άνθρωποι που μετανάστευσαν από τη δύση -όχι από την ανατολή, όπως πρότεινε ο Νορβηγός.
Πράγματι, πρόσφατες γενετικές μελέτες υποδεικνύουν ότι στην Πολυνησία εγκαταστάθηκαν για πρώτη φορά άνθρωποι που ήρθαν από την Ασία, πιθανώς από την Ταϊβάν ή τις Φιλιππίνες.
Ωστόσο, σύμφωνα με το Science Norway, άλλες γενετικές μελέτες προτείνουν ότι ο Χέιεντραλ κάτι είχε καταφέρει, καθώς οι αρχαίοι Πολυνήσιοι είχαν στην πραγματικότητα DNA από την Νότια Αμερική.
Άλλοι σύγχρονοι μελετητές υποστηρίζουν ότι συνέβη το αντίστροφο και ότι οι άνθρωποι που έπλεαν από την Πολυνησία επηρέασαν τους αρχαίους πολιτισμούς στη Νότια Αμερική. Εξάλλου, πολλοί νησιωτικοί πολιτισμοί στον Ειρηνικό έχουν μακροχρόνιες παραδόσεις πλοήγησης σε άλλα νησιά με απλές σχεδίες.
"Έχω αμφισβητήσει πολλά παλιά δόγματα και αυτό έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις. Και στην επιστήμη χρειάζεται συζήτηση", είπε ο Θορ Χέιεντραλ πριν πεθάνει.
από: ati
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου