Πέμπτη 29 Σεπτεμβρίου 2022

Το πιο περίπλοκο ρολόι της Ιαπωνίας


Ο μεγαλύτερος εφευρέτης της Ιαπωνίας, ο Tanaka Hisashige, κατασκεύασε το Myriad Year Clock, ένα αριστούργημα 1000 τμημάτων που σήμερα αποτελεί εθνικό θησαυρό της χωράς.
 
 
 
Ο Tanaka Hisashige ήταν μια ιδιοφυΐα επικών διαστάσεων, ίσως ο μεγαλύτερος εφευρέτης της Ιαπωνίας.

Κατασκεύασε την πρώτη ατμομηχανή, το πρώτο ατμόπλοιο και τον πρώτο τηλέγραφο της χώρας, αλλά είναι περισσότερο γνωστός ως ο ιδρυτής του γίγαντα των ηλεκτρονικών Toshiba Corporation. Ο Tanaka, που συχνά αναφέρεται ως ο "Τόμας Έντισον της Ιαπωνίας", ήταν μια αξιοσημείωτη προσωπικότητα που έζησε σε μια κρίσιμη εποχή για την ιαπωνική ιστορία. Όσο ζούσε, η χώρα μετατράπηκε από ένα απομονωμένο φεουδαρχικό κράτος σε μια σύγχρονη βιομηχανική δύναμη.

Ο Tanaka ήταν ο ωρολογοποιός που κατασκεύασε το πιο περίπλοκο ρολόι που κατασκευάστηκε ποτέ στην Ιαπωνία, το Mannen Jimeishou, ή Myriad Year Clock (Ρολόι των Μυριάδων Ετών). Η δημιουργία του είναι ένα εξαγωνικό αριστούργημα 1000 τμημάτων που έχει χαρακτηριστεί ως Σημαντική Πολιτιστική Περιουσία από την ιαπωνική κυβέρνηση, μια διάκριση που απονέμεται σε αντικείμενα, τέχνη, κτίρια και εκδηλώσεις που έχουν ιδιαίτερη σημασία για τον λαό της Ιαπωνίας.
 
Ο Karakuri Giemon
 

 
Ο Tanaka γεννήθηκε το 1799 στην πόλη Kurume, στο σημερινό νομό Fukuoka στο νότιο άκρο της χώρας. Ήταν γιος ενός τεχνίτη καβουκιών χελωνών και γεννήθηκε κατά την περίοδο Έντο, δύο αιώνες απ' όταν η Ιαπωνία κυβερνούνταν από τους Τοκουγκάβα σογκούν και τους φεουδάρχες, γνωστούς ως νταΐμιο.

Σε ηλικία 15 ετών, κατασκεύασε μια μηχανή που έπλεκε ύφασμα, την πρώτη εκδήλωση του ταλέντου του. Ξεκίνησε την καριέρα του φτιάχνοντας μικρές, μηχανικές κούκλες, τις καρακούρι, κάτι που του απέφερε το παρατσούκλι Karakuri Giemon -από το παιδικό του όνομα που ήταν Giemon.
 

Το yumihiki-dozhi

Μία από τις πιο γνωστές εφευρέσεις του ήταν το yumihiki-dozhi, δηλαδή ο "μικρός τοξότης", μια μηχανική κούκλα που κάθεται σε μια πλατφόρμα και εκτοξεύει βέλη σε έναν στόχο. Η κούκλα σηκώνει ένα βέλος, το βάζει στο τόξο της, κοιτάζει τον στόχο και μετά το αφήνει. Προγραμματισμένη να βρίσκει τον στόχο τρεις φορές από τις τέσσερις (η κούκλα φέρει τέσσερα βέλη), η κούκλα αναστατώνεται όταν αστοχεί και χαμογελά όταν το βέλος βρίσκει το στόχο. Οι εκφράσεις του προσώπου επιτυγχάνονται με την κίνηση του κεφαλιού της κούκλας για να δοθεί η εντύπωση ότι το πρόσωπό της κινείται.
 

Το cha-hakobi ningyo

Ένα άλλο από τα καρακούρι του, αν και όχι από αυτά που επινόησε, ήταν το cha-hakobi ningyo, δηλαδή η "κούκλα που σερβίρει τσάι". Πρόκειται για μια μικρή φιγούρα που φέρει ένα πορσελάνινο φλιτζάνι και κινείται για να σερβίρει τσάι. Μόλις σηκωθεί το φλιτζάνι από το δίσκο, η κούκλα σταματά. Η επανατοποθέτηση του φλιτζανιού στο δίσκο ενεργοποιεί τον μηχανισμό επιστροφής, οπότε, η κούκλα γυρίζει και επιστρέφει στον οικοδεσπότη. Τέτοια αυτόματα ήταν δημοφιλή στους φεουδάρχες και τα μέλη της αυλής των Σογκούν.

Το 1837, ο Tanaka μετακόμισε στο Κιότο και συνέχισε την εφευρετικότητα του, επινοώντας, μεταξύ άλλων, μια πυροσβεστική αντλία νερού και μια λάμπα λαδιού που έκαιγε πιο φωτεινά και πιο μακριά από τους συνηθισμένους λαμπτήρες. Καθώς όμως γινόταν ένας από τους κορυφαίους εφευρέτες της χώρας, η Ιαπωνία άλλαζε δραστικά γύρω του.

Τεράστια κοινωνική αναταραχή ήταν η άμεση συνέπεια της Αποκατάστασης (ή Μεταρρύθμισης) Μεϊτζί του 1868, μιας κομβικής στιγμής στην ιαπωνική ιστορία. Ένα χρόνο νωρίτερα, ο 15ος Σογκούν Τοκουγκάβα παραιτήθηκε και αποκαταστάθηκε στην εξουσία ο Αυτοκράτορας της Ιαπωνίας -μετά από αιώνες ως απλός άνθρωπος. Αυτά τα γεγονότα πυροδότησαν έναν σύντομο εμφύλιο πόλεμο μεταξύ των παραδοσιακών, που ήθελαν να κρατήσουν την Ιαπωνία ένα απομονωμένο φεουδαρχικό κράτος, και των εκσυγχρονιστών, που υποστήριζαν τον Αυτοκράτορα, αλλά ο κύβος είχε ήδη ριχτεί. Η Ιαπωνία βρισκόταν ήδη στο δρόμο της προς τη βιομηχανική εποχή από το 1853, όταν ο αρχιπλοίαρχος Matthew C. Perry έφτασε στην Ιαπωνία με τα πλοία του.

Η Αποκατάσταση Μεϊτζί ήταν το τέλος του φεουδαρχικού συστήματος, που οδήγησε στην κατάργηση της τάξης των σαμουράι και άνοιξε το δρόμο για την άνοδο ενός βιομηχανοποιημένου έθνους. Μέχρι το 1905, όταν η Ιαπωνία νίκησε αποφασιστικά το ναυτικό του Τσάρου στον Ρωσο-ιαπωνικό πόλεμο, η χώρα είχε γίνει μια σύγχρονη βιομηχανική δύναμη.

Η μεταμόρφωση αυτή ήταν ριζική και αυστηρή. Ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο τηρούνταν η ώρα άλλαξε, περνώντας από το παραδοσιακό ιαπωνικό σύστημα των χρονικών ωρών, που ποικίλλουν ανάλογα με τις εποχές, στη δυτική χρονομέτρηση που χρησιμοποιείται σήμερα.

Το Mannen Jimeishou
Το ρολόι του Tanaka ήταν ένα αριστούργημα. Έχοντας περάσει αρκετά χρόνια μαθαίνοντας για την αστρονομία και το σύμπαν, ο Tanaka άρχισε να εργάζεται με το Mannen Jimeishou το 1848. Κοιμόταν ελάχιστες ώρες κάθε μέρα και πέρασε τρία χρόνια κατασκευάζοντας μόνος του το μεγαλύτερο μέρος του ρολογιού, ολοκληρώνοντάς το το 1851.

Με ύψος 63 εκατοστά και βάρος 38 κιλά, το Myriad Year Clock λειτουργεί για έναν ολόκληρο χρόνο όταν είναι πλήρως κουρδισμένο. Τα μυστικά του ρολογιού αποκαλύφθηκαν το 2004, όταν διαλύθηκε για να κατασκευαστεί ένα αντίγραφο για την Παγκόσμια Έκθεση του 2005 στην Ιαπωνία. Το έργο της αντιγραφής, που ήταν χρηματοδοτούμενο από την ιαπωνική κυβέρνηση, χρειάστηκε μια ομάδα με πάνω από 100 ειδικούς, συμπεριλαμβανομένων μηχανικών από τη Seiko (η οποία ανακάλεσε ακόμη και έναν συνταξιούχο ωρολογοποιό για να βοηθήσει) και δουλειά ενός ολόκληρου χρόνου. Οι μηχανικοί, μόνο και μόνο για να αναλύσουν τα εξαρτήματα και να καταλάβουν τους μηχανισμούς, χρειάστηκαν πέντε μήνες.

Η αναδημιουργία των συστατικών μερών του ρολογιού ήταν ένα άλλο δύσκολο εγχείρημα. Για την κατασκευή ορισμένων εξαρτημάτων, έπρεπε να κατασκευαστεί εξειδικευμένος εξοπλισμός, συμπεριλαμβανομένης μιας μηχανής περιέλιξης για τα μεγάλα ορειχάλκινα βασικά ελατήρια που τροφοδοτούν το ρολόι. Ακόμα κι έτσι όμως, ορισμένα στοιχεία του πρωτότυπου δεν μπόρεσαν να αναδημιουργηθούν επακριβώς. Για παράδειγμα, ο χάλυβας αντικαταστάθηκε στα κυρίως ελατήρια του αντίγραφου καθώς το αρχικό κράμα ορείχαλκου ήταν αδύνατο να αναπαραχθεί.

Οι έξι προσόψεις
 
Το wadokei

Το επάνω τμήμα του ρολογιού έχει έξι προσόψεις, με την κάθε μια να εμφανίζει διαφορετικές όψεις του χρόνου. Η πρώτη είναι ένα wadokei, ένα ιαπωνικό ρολόι που δείχνει την παραδοσιακή ώρα, όπου οι ώρες ποικίλλουν ανάλογα με τις εποχές -οι ώρες της ημέρας είναι μεγαλύτερες το καλοκαίρι και μικρότερες το χειμώνα. Με την υποστήριξη της πιο περίπλοκης ατομικής κίνησης στο ρολόι, η wadokei δείχνει την ημέρα στο πάνω μισό του καντράν, τη νύχτα στο κάτω μισό και κάθε μισό είναι χωρισμένο σε έξι τμήματα που ποικίλλουν ανάλογα με τις εποχές.

Η ώρα υποδεικνύεται μέσω ενός δείκτη που είναι στερεωμένος στη στεφάνη στην ώρα 12:00, με το καντράν να κάνει μία περιστροφή αριστερόστροφα για να δείξει την ώρα. Επειδή όμως η παραδοσιακή ώρα της Ιαπωνίας είναι εποχιακή, οι ασημένιοι δίσκοι με αριθμούς για τις ώρες κινούνται σταδιακά καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Την άνοιξη και το καλοκαίρι, οι δίσκοι που υποδεικνύουν τη μέρα διαχωρίζονται, μιας και οι μέρες είναι μεγαλύτερες, με το αντίθετο να συμβαίνει τον χειμώνα. Κατά το θερινό ηλιοστάσιο, οι δίσκοι της ημέρας απέχουν περισσότερο μεταξύ τους, με τους δίσκους της νύχτας να είναι τόσο κοντά που είναι σχεδόν ενωμένοι.

Το wadokei του Tanaka είναι εξαιρετικό επειδή λαμβάνει αυτόματα υπόψη τη μεταβαλλόμενη διάρκεια της ημέρας καθώς αλλάζουν οι εποχές, σε αντίθεση με τα συνηθισμένα wadokei της περιόδου που απαιτούσαν προσαρμογή βαρών ή αντικατάσταση της κλίμακας της ώρας για να μπορεί κάποιος να παρακολουθεί την ώρα.
 

Η δεύτερη πρόσοψη (φωτογραφία πάνω) δείχνει τις 24 εποχιακές περιόδους του παραδοσιακού ιαπωνικού ηλιακού έτους και ρυθμίζεται χειροκίνητα μέσω της κλίσης του καντράν προς τα έξω για να αποκαλύψει τον μηχανισμό στο εσωτερικό.
 


Η τρίτη πρόσοψη (φωτογραφία πάνω) δείχνει τις ημέρες της εβδομάδας με έναν κοντό δείκτη, ενώ ένας μακρύς δείκτης δείχνει τις ώρες μέσω ενός συνδέσμου στο wadokei. Εδώ, η ένδειξη της ώρας χρησιμεύει για τον μηχανισμό που ενεργοποιεί ένα κουδούνι που σημαίνει την ώρα.
 

 
Η επόμενη πρόσοψη (φωτογραφία πάνω) δείχνει την ημερομηνία σύμφωνα με τον κινεζικό κύκλο των 60 ημερών. Είναι ένα ημερολόγιο με εξήντα όρους που υποδεικνύει την ημέρα με βάση τα δέκα σεληνιακά ημερολογιακά ζώδια (γνωστά ως Ουράνια Στέμματα) και τα δώδεκα ζώδια του κινεζικού ζωδιακού κύκλου (επίσης γνωστά ως Γήινοι Κλάδοι ή Κορμοί).
 

 
Στην πέμπτη πρόσοψη (φωτογραφία πάνω), ένας εξωτερικός δακτύλιος εμφανίζει τις ημέρες του μήνα σύμφωνα με τον σεληνιακό μήνα, ενώ μια σφαίρα στο κέντρο δείχνει τις φάσεις της σελήνης.
 


Η τελευταία (φωτογραφία πάνω), στην πραγματικότητα είναι ένα γαλλικό ή πιθανώς ελβετικό ρολόι τσέπης, που λειτουργεί ως το ρυθμιστικό όργανο του Ρολογιού των Μυριάδων Ετών.
 
 
Στην κορυφή του ρολογιού (φωτογραφία πάνω), κάτω από έναν γυάλινο θόλο, υπάρχουν δύο δακτύλιοι. Δύο μικρές σφαίρες, που αντιπροσωπεύουν τον Ήλιο και τη Σελήνη, περιφέρονται γύρω από μια γυάλινη πλάκα που απεικονίζει το νησί της Ιαπωνίας με την αρχαία πρωτεύουσα του Κιότο στο κέντρο του, υποδεικνύοντας τη θέση του Ήλιου και της Σελήνης σε σχέση με τη Γη σε πραγματικό χρόνο.

Απόθεμα ισχύος 365 ημερών
Την εποχή που ο Tanaka κατασκεύασε το ρολόι δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα στην Ιαπωνία, καθιστώντας αξιοσημείωτο το γεγονός ότι αυτό μπορούσε να λειτουργεί για έναν ολόκληρο χρόνο αυτόνομα. Το μυστικό του είναι τέσσερα μεγάλα ελατήρια, που είναι κρυμμένα μέσα στη βάση του ρολογιού, τα οποία κουρδίζονται με μια μανιβέλα.

Κατασκευασμένα από κράμα ορείχαλκου, αυτά τα ελατήρια κατασκευάζονταν από τεχνίτες σπαθιών που τα σφυρηλατούσαν και τα έκαναν σπείρες με το χέρι. Βρίσκονται μέσα σε βαρέλια διαμέτρου 15 εκατοστών και είναι τόσο μεγάλα που μόλις που χωράνε στην παλάμη.

Κάθε ζευγάρι βαρελιών συνδέεται με μια αλυσίδα για να διασφαλιστεί ότι ξετυλίγονται συγχρονισμένα και σταθερά. Το ένα σετ βαρελιών τροφοδοτεί το wadokei, τον δείκτη των 60 ημερών, την φάση της σελήνης, τη σφαίρα στην κορυφή του ρολογιού και κουρδίζει το ρολόι τσέπης. Το άλλο ζευγάρι τροφοδοτεί τις άλλες λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένου του μηχανισμού κρούσης του κουδουνιού που σημαίνει την ώρα.

Με μήκος 3,7 μέτρα και πάχος περίπου 2 χιλιοστά, κάθε κύριο ελατήριο αποθηκεύει τεράστια ποσότητα ισχύος. Για να διασφαλιστεί ότι η ισχύς είναι σταθερή καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, ιδιαίτερα καθώς χαλαρώνουν τα κύρια ελατήρια, υπάρχουν δύο σετ μηχανισμών αλυσίδας και ασφαλειών, ένα για κάθε ζεύγος βαρελιών. Η αλυσίδα και η ασφάλεια είναι ο ίδιος μηχανισμός που συναντάμε στα θαλάσσια χρονόμετρα -και μερικά σύγχρονα ρολόγια χειρός.

Ο ορισμός του χειροποίητου
Παρά το γεγονός ότι είναι πρωτόγονο και επίπονο, το έργο του Tanaka είναι απίστευτα ακριβές
 
Κατά τη διάρκεια της παραγωγής του αντίγραφου του ρολογιού, οι μηχανικοί μελέτησαν κάθε μέρος του μηχανισμού για να δουν πώς ο Tanaka κατασκεύασε τα εξαρτήματα. Αφού εξέτασαν τα γρανάζια με ένα μικροσκόπιο, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Tanaka είχε φτιάξει όλα τα γρανάζια με το χέρι, κόβοντας κάθε δόντι σε κάθε τροχό χειροκίνητα, με μια λίμα, και έπειτα ρύθμισε και πάλι χειροκίνητα το κάθε δόντι, ξανά με την λίμα, για να εξασφαλίσει ότι είχαν μπλέξει σωστά.

Η πλούσια διακόσμηση

 
Ο Tanaka εξασφάλισε ότι το εξωτερικό του αριστουργήματός του ήταν το ίδιο αντάξιο της μνημειώδους μηχανικής που περιείχε. Πολλές παραδοσιακές ιαπωνικές τεχνικές ξυλουργικής χρησιμοποιήθηκαν για να διακοσμήσουν το ρολόι με πλούσιο στυλ.

Το μεγαλύτερο μέρος καλύπτεται με μικροσκοπικές φέτες φίλντισι, ένθετες στην επιφάνεια της μαύρης λάκας, μια τεχνική γνωστή ως raden. Η βάση του ρολογιού, η οποία έχει έξι προσόψεις όπως και τα καντράν, κρύβει τα κύρια ελατήρια και είναι επενδυμένη με ζωγραφισμένα στο χέρι ένθετα από σμάλτο σε μέταλλο, ενώ η επάνω επιφάνεια είναι διακοσμημένη με maki-e, παραδοσιακή ιαπωνική λάκα με μοτίβο από χρυσόσκονη.

Η κληρονομιά του Tanaka
 
 
Το ρολόι του Tanaka ήταν τόσο περίπλοκο που αποδείχτηκε αδύνατο να πουληθεί και κατασκευάστηκε μόνο ένα. Το 1865, σε ηλικία 66 ετών, ο Tanaka στράφηκε σε πιο πρακτικές κατασκευές και κατασκεύασε το πρώτο ατμόπλοιο της Ιαπωνίας. Όταν πέθανε το 1881, ήταν ένας από τους κορυφαίους εφευρέτες του έθνους, έχοντας ιδρύσει τον πρώτο ιαπωνικό κατασκευαστή τηλεγράφων στο Τόκιο, κατόπιν εντολής της ιαπωνικής κυβέρνησης.

Μετά το θάνατο του Tanaka, ο γιος του ανέλαβε την εταιρεία και την μετονόμασε σε Tanaka Seisakusho (Tanaka Engineering Works), αλλά οι οικονομικές δυσκολίες οδήγησαν στην εξαγορά της επιχείρησης από την πιστώτρια Mitsui Bank, η οποία τη μετονόμασε σε Shibaura Seisakusho. Το 1939, η Shibaura Seisakusho συγχωνεύτηκε με την Tokyo Denki για να σχηματίσει το Tokyo Shibaura Denki ή Toshiba.

Στα 213α γενέθλια του Tanaka, η Google τον τίμησε με το δικό του Doodle.

Το αρχικό ρολόι ανήκει πλέον στην Toshiba Corporation και εκτίθεται μόνιμα στο Εθνικό Μουσείο Φύσης και Επιστήμης στο Τόκιο. Το αντίγραφο του ρολογιού, εν τω μεταξύ, εκτίθεται στο Μουσείο Επιστημών της Toshiba στο Καβασάκι, μια πόλη που απέχει μισή ώρα από το Τόκιο με το τρένο.
 
από: watchesbysjx

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου